BIERKOWO - Birkow - Astra28 - Strona HOBBYSTYCZNA

Historia

Z historycznego punktu widzenia Bierkowo to niewielka ulicówka. Większość chłopskich rodów, która zamieszkiwała w Bierkowie, była tu od 600, a nawet od 800 lat. Najczęściej występującymi tu nazwiskami były: Albrecht, Rätzke, Granzow, Voß, Neitzel, Schulz oraz Schmidt. W czasach pruskich Bierkowo było jedną z 18 królewskich wsi, które podlegały urzędowi w Słupsku.

Kartoteka Królewsko-Pruskiego Urzędu w Słupsku zawierała w 1732 r. następujące wpisy:

Wójt - Jürgen Neitzel,

Chłopi - Hans Ratzcke, Jochern Gatz, Michel Krauß, Jürgen Schwerdtfeger, Peter Gatz, Michel Ratzcke senior, Jochem Ratzcke, Peter Albrecht, Mevs Albrecht, Michel Ratzcke junior, Daniel Ratzcke,

Koseci - zatrudnieni na stałe w folwarku - Martin Holtz, Jürgen Krauß.

Według Brüggemann'a w 1784 r. w Bierkowie był folwark, mieszkało dwunastu chłopów, wójt, dwóch kosetów najemnych, czterech chałupników, budynek szkolny, dom pasterski - razem dwadzieścia jeden dymów. Budynek folwarku skarbowego znajdował się przy wygonie, późniejszej Triftstraße. Powierzchnia majątku wynosiła 2500 morg, jedno gospodarstwo chłopskie wielkości 233 morg oraz jedno gospodarstwo kosety wielkości 102 morg. W 1800 r. domena królewska została rozparcelowana. Jako jedna z nielicznych wsi w powiecie ziemskim Słupsk od 1935 r. w Bierkowie były urzędowo oznakowane nazwy ulic.

Wygląd typowej zagrody został wyjątkowo wiernie przedstawiony przez Johann'a Granzow. "Zabudowania układały się w kształt prostokąta i składały się z budynku mieszkalnego, stajni i stodoły. W dawniejszych czasach przy ulicy był budynek bramny, przez który dostać się można było na podwórze. W późniejszych czasach na miejscu budynku bramnego stawiano nowe budynki mieszkalne. Budynki budowane były w konstrukcji szkieletowej wypełnione strychulcem (szachulec). Dachy najczęściej kryto słomą - najtańszym z dostępnych materiałów. Na początku XX w. zaczęły pojawiać się budynki murowane z cegły, kryte dachówką - rzadziej łupkiem lub blachą ocynkowaną - ponieważ były to materiały bardziej odporne na warunki atmosferyczne i ogień. Na zapleczu zagrody znajdowały się: ogród owocowy, warzywny i kwiatowy."

Największy stan zwierząt hodowlanych miał chłop Johann Granzow - 6 koni i 2 źrebięta, 30 sztuk bydła i 30 sztuk trzody chlewnej. Średni podatek gruntowy na terenie Bierkowa wynosił 8,30 DM/ha przy średniej całego Powiatu Słupskiego rzędu 5,95 DM/ha. W zasiewach wsi przeważała pszenica. Obok obszarów ziemi ornej w posiadaniu wsi były łąki, bagna i obszary leśne. Łąki były podstawą rozwoju hodowli bydła.

W Bierkowie funkcjonowały 4 spółdzielnie: Motzbach-Genossenschaft (zajmująca się utrzymaniem i regulacją stosunków wodnych rzeczki Moszczeniczki), Molkerei-Genossenschaft (spółka mleczarska), Raiffeisen-Genossenschaft (spółka rolna) oraz Wasser-Genossenschaft (spółka założona przez gminy Bruskowo Wielkie, Bierkowo i Strzelino w 1922 r. celem utrzymania przepływu kanału w kierunku Słupi), dzięki temu możliwe stało się przemysłowe wydobycie torfu oraz uprawę kultury wierzb i łąk.

Obie dziedziny życia były świetnie rozwinięte, przystające do potrzeb wiejskiej społeczności. W Państwowej Księdze Adresowej na lata 1941/1942 znajdowały się następujące wpisy: Wiejska Kasa Oszczędnościowo-Pożyczkowa Birkow EGmbH, Spółdzielnia Mleczarska EGmbH, Instalatorstwo elektryczne w tramwajach Ewald Meyer, handel rybami Paul Granzow, rzeźnicy Gg. Wegner oraz Mart. Wegner, oberżysta Friedrich Manske, sklepy wielobranżowe Paul Granzow, A. Koschnick, Friedrich Manske oraz Paul Teschke, usługi murarskie K. Vigelahn, młynarze Bunz oraz Voss, kowale Fritsch oraz Kotz, krawcy Falk, Wodtke oraz R. Zühlke, szewcy Duske, Jach oraz Rätzke, kołodziej W. Schmökel, stolarze Andre oraz Rätzke, handel bydłem F. Runow, cieśla K. Albrecht.

Wszyscy mieszkańcy byli ewangelikami. W 1925 r. odnotowano tu tylko jednego katolika. Mieszkańcy Bierkowa należeli do parafii w Zębowie, obwód Sławno, a przez to do obwodu kościelnego Słupsk-Stare Miasto. W 1895 r. została założona parafia Bierkowo, przynależna do parafii Zębowo. Ze względu na to, że we wsi nie było kościoła, wszyscy wierni musieli uczęszczać na msze do odległego o 7 km Zębowa.

W 1906 r. na posiedzeniu rady kościelnej, za zgodą patronów von Zitzewitz'a oraz von Below'a, postanowiono zbudować w Bierkowie nowy kościół. Uroczyste oddanie kościoła do użytku wiernych i jego poświęcenie odbyło się w 1911 r., pod przewodnictwem generalnego superintendenta dr Büchsel ze Szczecina. Kościół posadowiono w miejscu zasypanego stawu, przed szkołą. Duszpasterzami byli pastorzy: Rathke, Witte, Hedemann oraz Klopsch, a w czasie II wojny światowej Spittel ze Słupska oraz Runkel z Bruskowa Wielkiego.

Szkoła w Bierkowie znajdowała się w centrum miejscowości. Był to okazały, drewniany budynek z dzwonnicą, zbudowany na początku XIX w. W następnym okresie została ona przebudowana i powiększona. Budynek składał się z dwóch izb klasowych oraz dwóch mieszkań nauczycielskich. W 1932 r. w czterostopniowej szkole były cztery klasy, trzech nauczycieli oraz 133 uczniów. Od 1850 r. głównymi nauczycielami w Bierkowie byli: Neubüser, Zillmer, Papke, Kath oraz Walter Lietz, natomiast nauczycielami pani Moldenhauer (od 1931 r.), Otto Krause oraz Fritz Müller.

6 marca 1945 r. huk armat stawał się coraz bardziej wyraźny. Ortsgruppenleiter Lietz dał rozkaz ewakuacji ludności cywilnej w kierunku Gdańska. Cała gmina miała być gotowa do wymarszu nazajutrz o 6:00 rano. Kolumna wyruszyła jednak dopiero około południa. Droga w kierunku Słupska była mocno oblodzona. Kolumna poruszała się bardzo wolno. Do zachodu słońca kolumna wozów oddaliła się zaledwie o 3 km. Ze względu na ostrzał artyleryjski z okolic Kobylnicy i Widzina kolumna musiała zawrócić. Tylko sporadycznie napotykali oni niemieckich żołnierzy. Bierkowianie po powrocie do domów zastali je wypełnione zbiegami z powiatu ziemskiego Sławno. Było ich około 2500. O godzinie 6:00 rano 8 marca wojska radzieckie weszły do Bierkowa, bez walki. Weszli oni z kierunku Redęcińskiego Lasu i Bruskowa Wielkiego. Zaraz po zajęciu Bierkowa zostało zastrzelonych ośmiu ludzi, natomiast schorowanego burmistrza Rätzke, bito i męczono. 10 marca zostały tu rozlokowane oddziały radzieckiej artylerii, rozegrały się tu wtedy sceny nie dające się opisać słowami. Dla tutejszych kobiet i dziewcząt było to piekło na ziemi.

30 marca pojawili się tu szukający schronienia mieszkańcy Charnowa, Włynkówka, Strzelinka, Bruskowa Wielkiego, Gałęzinowa oraz Wielichowa. Musieli opuścić swoje rodzinne miejscowości rozkazem wojsk radzieckich. Bierkowo podlegało radzieckiemu dowództwu polowemu w Kobylnicy, a od maja nowoutworzonemu w Bruskowie Wielkim. Mieszkańcy mogli zająć się teraz uprawą zbóż i ziemniaków. Prace polowe rozpoczynały się dopiero w połowie czerwca. Władza radziecka zezwoliła również na praktyki religijne. W każdą niedzielę, w przepełnionym kościele kazania wygłaszał pastor Niehoff z Zębowa. W lipcu 1945 r. wybuchła w Bierkowie epidemia tyfusu, która pochłonęła wiele ofiar. Bierkowianie, w przeciwieństwie do gmin sąsiednich mieli szczęście, że zarząd wsi zezwolił im na używanie płodów rolnych na własne potrzeby.

Kiedy radzieckie dowództwo było przenoszone do Maszewa w powiecie ziemskim Lębork, w Bruskowie Wielkim rozpoczęło się tworzenie polskiej administracji. W tym czasie rozpoczął się dla mieszkańców Bierkowa nowy rozdział. Rozpoczęły się dni szykan i prześladowań. Codziennie napływali nowi Polacy, zajmując kolejne zagrody we wsi. Niemcy byli wypędzani i musieli pracować pod przymusem. Zapanował głód. Polacy po zajęciu zagród wywieszali z okien biało-czerwone flagi, żeby kolejni nie próbowali zająć już tych gospodarstw.

Pod koniec sierpnia 1945 r. zmarł burmistrz Rätzke. Mieszkańcy w podziękowaniu za ochronę pochowali go w morzu kwiatów i wieńców. Polacy przejęli również tutejszy kościół. Pomnik poległych w I wojnie światowej został pozbawiony niemieckiego orła, a potem całkowicie obalony.

8 listopada rozpoczęły się masowe wysiedlenia. Tego dnia Polacy wypędzili ledwo ubranych ludzi - około 300 osób - w kierunku dworca kolejowego w Słupsku. Podobny los spotkał następny 1000 osób już 11 listopada. Zostali oni wywiezieni nad Odrę.

Wiosną 1946 r. jeden z Polaków, bez żadnego powodu zastrzelił 20 letniego Wilfried'a Vigelahn'a. Następnej niedzieli w czasie mszy w kościele w Zębowie pastor Niehoff, potępił ten czyn jako haniebne morderstwo. Niestety za to został aresztowany na 2 miesiące, podczas których był wielokrotnie brutalnie przesłuchiwany. W kolejnym transporcie, z 16 sierpnia 1946 r., również on został wywieziony. Ostatni transport miał miejsce w listopadzie 1947 r.

Kartoteki Niemieckie wskazują, że 316 osób wyjechało do RFN oraz 335 wyjechało do NRD. Birkow zostało przemianowane na Bierkowo.

W czasie wojny zanotowano następujące straty: 56 poległych, 43 zabitych cywili, 47 zaginionych "w niewyjaśnionych okolicznościach".